Natrium komt van nature voor in voedingsmiddelen, maar wordt in de vorm van zout bij de bereiding nog eens extra toegevoegd. Dit gebeurt zowel bij de fabricage als thuis in de keuken. 30% van het zout dat wij eten komt uit het zoutvaatje, de overige 70% zit al in het eten en drinken verwerkt. Producten zoals chips, bouillonblokjes en kant-en-klare producten zoals soepen, ketchup, sojasaus en andere sauzen bevatten vrij veel zout, evenals vleeswaren (onder andere ham, bacon, rookvlees) en kaas.
Het is een goede gewoonte om bij de aankoop van verpakte voedingsmiddelen het etiket te bestuderen. Hierop staan de ingrediënten vermeld in afnemende volgorde van de hoeveelheid dat ze voorkomen in het product. De producten waarbij zout of natrium hoog op de lijst staan, kunnen beter niet gekocht worden. Producten van verschillende varianten kunnen zo ook vergeleken worden, de samenstelling kan namelijk regelmatig verschillen.
Soorten
Zout wordt verkregen uit de bodem, uit zeewater en uit bronwater.
Er zijn verschillende soorten zout:
Keukenzout;Bewerkt zout wat zowel met als zonder jodium te koop is. Om klontjes te voorkomen mag er door de fabrikant antiklontermiddel aan toegevoegd worden.
Zeezout;Doordat dit zout meestal niet door de fabrikant bewerkt is kan het resten van allerlei mineralen zoals kalium, jodium en ijzer bevatten. Ook kunnen er resten van zwaardere metalen zoals lood, kwik en cadmium in voorkomen. Deze zijn afkomstig van afval dat in de zee gestort wordt. Eveneens bestaan er zeezouten die geraffineerd zijn (en dus een bijna
gelijkwaardige zuiverheidsgraad bevatten als keukenzout) en zelfs
ook onder de noemer "keukenzout" en "tafelzout" kunnen vallen.
Tafelzout;Zout met een heel fijne korrel met een toegevoegd antiklontermiddel waardoor het goed strooibaar blijft. Aan tafelzout wordt ook wel eens jodium toegevoegd, dit wordt gejodeerd zout genoemd. Dit moet wel in de naam vermeldt worden als ‘jodiumhoudend tafelzout’.
Broodzout;Dit is gejodeerd keukenzout. De hoeveelheid jodium die toegevoegd wordt is wettelijk vastgelegd. Dit zout mag gebruikt worden bij de bereiding van brood en broodvervangers. Onder broodvervangers worden producten verstaan als toast, knäckebröd en ontbijtkoek.
Nitrietpekelzout;Dit zout wordt gebruikt bij de bereiding van vleeswaren voor de kleur. Nitrietpekelzout bestaat uit keukenzout met een klein beetje nitriet waaraan eventueel jodium toegevoegd is. De hoeveelheid jodium is wettelijk vastgelegd.
Aroma- of keukenzout;Naast zout bevat deze variant gedroogde en vermalen kruiden en specerijen. Soms zijn er antiklontermiddel en een smaakversterker toegevoegd.
Rookzout;De typische smaak die dit zout heeft, is verkregen door het zout te roken boven het vuur van notenhout.
Mineraalzout;Bevat 40% minder natrium dan keukenzout en daarnaast zitten er andere mineralen in waaronder kalium en magnesium.
Gomasio;Zeezout gemengd met vermalen sesamzaadjes.
Dieetzout;Niet altijd geschikt voor een natriumarmdieet. Het natrium is grotendeels vervangen door kalium. Hierdoor is het voor hartpatienten af te raden, omdat het kalium in een te hoge concentratie in het bloed kan voorkomen en daardoor hartritmestoornissen kan veroorzaken.
Alternatieven
Er zijn verschillende natriumbeperkte alternatieven te vinden voor voedingsmiddelen die normaal gesproken veel natrium bevatten.
In onderstaande tabel staan verschillende levensmiddelen met de normale (natriumrijke) variant en het alternatief met minder of geen natrium. De hoeveelheden natrium staan per portie of broodbeleg aangegeven. Wanneer het een andere huishoudmaat is,
staat het erbij vermeld.
|
Zoutrijk |
Alternatief |
Augurken, per stuk |
90 mg |
4 mg |
Beschuit |
25 mg |
4 mg |
Boter |
30 mg |
0 mg |
Brood |
190 mg |
15 mg |
Casselerrib |
120 mg |
10 mg |
Cervelaatworst |
140 mg |
90 mg |
Cornedbeef |
150 mg |
10 mg |
Cracker |
25 mg |
2 mg |
Gebraden gehakt |
110 mg |
10 mg |
Gistenextract (Marmite) |
140 mg |
4 mg |
Kaas |
200 mg |
10 mg |
Kalkoenfilet |
380 mg |
8 mg |
Ketjap manis, per eetlepel |
730 mg |
4 mg |
Koekje |
30 mg |
4 mg |
Leverpastei |
120 mg |
9 mg |
Mayonaise, per eetlepel |
45 mg |
8 mg |
Melk |
70 mg |
3 mg |
Mosterd, per theelepel |
20 mg |
1 mg |
Ontbijtkoek |
65 mg |
10 mg |
Pinda’s, per eetlepel |
50 mg |
1 mg |
Pindakaas |
40 mg |
0 mg |
Rookvlees |
430 mg |
7 mg |
Sambal oeloek, per theelepel |
140 mg |
2 mg |
Smeerkaas |
170 mg |
9 mg |
Soep |
670 mg |
15 mg |
Tomatenketchup, per eetlepel |
180 mg |
8 mg |